‘Verse varkenspoten te kooooop, vanochtend zelf geslacht.’ De rode druppeltjes op de witte schort van slager Oegromov zijn stille getuigen. De roze poten glanzen in de zon. Welkom op de markt in Oezbekistan.
Vers van het mes
‘Change ma’am, change?’, fluisteren de clandestiene geldwisselaars zodra ik de markt betreed. Het onderhandelingsspel start meteen. Om iets te kunnen kopen heb je lokaal geld nodig en dat is voor buitenlanders moeilijk verkrijgbaar. Pinautomaten zijn hier net zo zeldzaam als de vegetarische slager. Oezbeekse sum regel je op de (zwarte) markt. Nadat de deal gesloten is verdwijnt mijn wisselaar kort uit het zicht om binnen enkele tellen terug te keren met een bigshopper (!) vol bankbiljetten.
Try and buy
Sweet and cheap
De Oezbeekse markten zijn een paradijs voor de zoetekauw. Nougat, dadels en baklava zijn de belangrijkste bewoners van deze suikerhemel. ‘Please try, very good, very cheap!’ De norse verkoopsters, immaterieel erfgoed uit het Sovjettijdperk, bieden de bezoeker voortdurende ‘sweets’ aan. Als je deze opeet en vanwege de overdosis aan suiker een verkrampt gezicht trekt wordt het volgende snoepje al weer tevoorschijn getoverd. Om mijn reiskarma tevreden te stellen koop ik drie kilo dadels. Gelukkig hebben we de bigshopper nog.
Mag ik van jou in de categorie pluimveeorganen: de kippenniertjes? Van runderhart tot varkenslevers, de Oezbeekse markt heeft het. Voor de stevige trek ga je voor een kakelverse kip die, dankzij de nauwelijks beschutte kramen, door de zon is opgewarmd. Is er ook nog wat te krijgen voor de vegetariër? Ja zeker! De metershoge stapels walnoten en pistachenoten dagen je uit en je kunt je zelfs wagen aan feta.
De gemiddelde warme maaltijd bestaat in Oezbekistan uit vet vlees gedrenkt in een minstens zo vettige substantie. Wie houdt er niet van? Gelukkig ontdekte ik al snel de mogelijkheid tot een ‘breadscape’. Bij iedere maaltijd wordt er namelijk versgebakken brood geserveerd: non. Het is luchtig én voedzaam. In combinatie met een salade en vooruit dan maar, twee stukjes schapendij, een prima hap.
De broden business
Loopjongens met ouderwetse handkarren voeren de broden continue op de markt aan. Het wordt gebakken in een traditionele kleioven. Elke bakker heeft zijn eigen broodstempel, waarmee hij zijn ‘handtekening’ achterlaat. Erg mooi zijn de feestelijke varianten met felgekleurde bloemmotieven die worden geserveerd bij bijzondere gelegenheden. Wanneer je een iets minder goed doorbakken varkenspoot hebt verorberd verricht de obstiperende werking van het brood bovendien wonderen.
De groenteschuur van Centraal-Azië
De AGF-afdeling in Samarkand
De markt is dé plek waar de trotste landbouwnatie haar oogst showt. Zo’n honderd marktkramen zijn gevuld met uien, kolen en aubergines. Een groenteboer duwt zijn karretje met vers geplukte tomaten door de menigte. Ze zijn zo groot dat ik mij afvraag of ze stiekem vanuit Tsjernobyl zijn geïmporteerd. Zijn aanbod om er een te proeven sla ik maar even af.
Tijdens een bezoek aan de markt ervaar je naast de Oezbeekse keuken ook de lokale cultuur. Je ziet hoe moeders in kleurrijke jurken bekijken welke versierde broden ze op het huwelijk van hun dochter willen serveren. Drie kramen verderop spelen kinderen Jenga met een pindarotsjestoren. Op de achtergrond hoor je de doorrookte stemmen van bejaarde mannen die kibbelen om het vetste varken. Weer thuis zul je er in de rij bij Albert Heijn met weemoed aan terugdenken.